De Donut-economie: Hoe we een rechtvaardige en duurzame toekomst bakken

Stel je een donut voor. Niet die met chocolade of poedersuiker, maar een model dat ons helpt te begrijpen hoe de mensheid binnen de grenzen van de aarde kan floreren. Dit is de kern van de donut-economie, ontwikkeld door de Britse econoom Kate Raworth. Haar gedachte is even eenvoudig als revolutionair: de economie moet niet langer draaien om eindeloze groei, maar om welzijn binnen de grenzen van onze planeet.

Decennialang gold het bruto binnenlands product als dé maatstaf voor succes. Hoe meer een land produceerde, hoe beter het ervoor stond, zo was de gedachte. Maar die meetlat zegt niets over de verdeling van welvaart, de uitputting van natuurlijke hulpbronnen of de gevolgen van klimaatverandering. Raworth stelt daarom de fundamentele vraag: wat is genoeg? In plaats van een race naar steeds meer, biedt de donut een cirkel van balans. De binnenste ring staat voor het sociale fundament: iedereen zou toegang moeten hebben tot basisrechten als voedsel, schoon water, huisvesting, gezondheidszorg, onderwijs en een politieke stem. De buitenste ring vormt het ecologische plafond: de aarde mag niet worden overbelast door CO₂-uitstoot, biodiversiteitsverlies, vervuiling of bodemerosie. Tussen die twee ringen ligt de veilige en rechtvaardige ruimte voor de mensheid – de donut zelf.

De kracht van dit model zit in de combinatie van sociale rechtvaardigheid en wetenschappelijke onderbouwing. Het sociale fundament is gebaseerd op internationaal erkende mensenrechten en verdragen, terwijl het ecologisch plafond leunt op de theorie van de planetaire grenzen van Johan Rockström en collega’s. Daarmee koppelt de donut harde ecologische wetenschap aan de universele waarden van menselijke waardigheid.

Het blijft bovendien niet bij theorie. In 2020 was Amsterdam de eerste stad die de donut-economie gebruikte als kompas voor beleid. Projecten variëren van circulair bouwen en hergebruik van materialen tot het stimuleren van duurzame voedselketens en het verkleinen van sociale ongelijkheid. Ook steden als Brussel en Kopenhagen en landen als Costa Rica experimenteren inmiddels met dit model. Bedrijven beginnen de donut te gebruiken om hun strategieën te toetsen: is ons verdienmodel niet alleen winstgevend, maar ook sociaal rechtvaardig en ecologisch houdbaar?

Juist in een tijd van klimaatcrisis, groeiende ongelijkheid en toenemende druk op onze democratische samenlevingen biedt de donut-economie een hoopvol alternatief. Het is een kompas dat richting geeft aan een samenleving waarin genoeg voor iedereen mogelijk is, zonder de draagkracht van de aarde te overschrijden. Of zoals Raworth het zelf verwoordt: we hebben een economie nodig die ons laat gedijen, of we nu groeien of niet.



Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Geen woorden voor dit verlies – maar ook geen ruimte voor haat

Afbeelding
 Allereerst willen wij onze diepste medeleven uitspreken aan de ouders, familie, vrienden en bekenden van Lisa. Een jong leven is op brute wijze beëindigd. Er zijn geen woorden die dit onrecht kunnen beschrijven. Het verdriet is niet te bevatten. Dat jonge vrouwen op straat niet veilig kunnen zijn, dat zij aangevallen, seksueel misbruikt en zelfs vermoord kunnen worden — dat is onaanvaardbaar. Iedere vrouw heeft het recht zich veilig te voelen, altijd en overal. Niet alle asielzoekers zijn criminelen De verdachte in deze zaak verbleef op een COA-locatie. Dat roept emoties op, maar we moeten oppassen voor de val van generalisatie. Eén dader mag nooit de maatstaf zijn voor een hele groep. Een voorbeeld: toen onlangs een Nederlandse vader zijn eigen kinderen om het leven bracht, concludeerden we terecht niet dat alle Nederlandse vaders kindermoordenaars zijn. Evenmin bestempelen we alle voetbalfans als criminelen omdat sommige hooligans zich misdragen. En toch gebeurt dit mechanism...
Meer lezen

Een moreel kompas voor politiek, bestuur en samenleving

Afbeelding
  1. Naar een rechtvaardige, empathische en duurzame samenleving   Stel je een jonge vrouw voor die door Den Haag fietst, langs de hofvijver en de gebouwen waar wetten en besluiten worden gemaakt. Het lijkt een alledaags beeld, maar in feite draagt het een diepere betekenis: vrijheid van beweging, veiligheid in de openbare ruimte, de vanzelfsprekendheid dat zij haar weg kan kiezen. Dit eenvoudige tafereel is tegelijk symbool voor wat ons land groot maakt – en voor wat er op het spel staat. Nederland is gebouwd op waarden die meer zijn dan politieke leuzen: menselijkheid, rechtvaardigheid, vrijheid, gelijkheid, broederschap en de rechtsstaat. Het zijn waarden die we niet mogen beschouwen als vanzelfsprekendheden, maar als opdrachten die telkens opnieuw moeten worden waargemaakt. Ze vormen het fundament van een samenleving waarin mensen niet tegenover elkaar staan, maar met elkaar. In dit essay legt Vital Moors uit hoe we samen een samenleving kunnen bouwen waarin verbin...
Meer lezen

Hegel en de rechtvaardige samenleving: vrijheid, erkenning en de staat

Afbeelding
Inleiding: de vraag naar rechtvaardigheid Sinds Plato en Aristoteles buigt de westerse filosofie zich over de vraag wat een rechtvaardige samenleving is. Voor Hegel, een van de invloedrijkste denkers van de 19e eeuw, was dit vraagstuk onlosmakelijk verbonden met vrijheid. Niet de abstracte vrijheid van het individu alleen, maar de vrijheid die zich realiseert in een gemeenschap van wetten, instituties en erkenning. Zijn Philosophy of Right (1821) is een poging om een filosofisch fundament te geven aan een samenleving waarin vrijheid en rechtvaardigheid samenvallen. Vrijheid voorbij individualisme Hegel zag vrijheid als het wezen van de mens, maar keerde zich tegen het simplistische idee dat vrijheid slechts betekent dat niemand zich met jou mag bemoeien (negatieve vrijheid). Werkelijke vrijheid is voor hem positieve vrijheid : de mogelijkheid om jezelf te ontplooien binnen een redelijke orde die je als de jouwe herkent. Dit sluit aan bij latere denkers als Isaiah Berlin, die het onder...
Meer lezen