De Politiek van Angst – Hoe Nepproblemen Onze Samenleving Verdeelt

In het huidige politieke klimaat lijken sommige thema’s altijd weer terug te komen: “Nederland wordt geïslamiseerd”, “nareis-op-nareis”, “de islam is een gevaar”, of zelfs “omvolking”. Deze termen klinken alarmerend, maar ze zijn zelden gebaseerd op harde feiten. Toch duiken ze telkens op in debatten, talkshows en campagnes. Waarom? Omdat ze werken als politieke strategie om angst te zaaien, groepen tegen elkaar op te zetten en zo stemmen te winnen.

Hoe het werkt

Het mechanisme is simpel: een politicus kiest een emotioneel geladen onderwerp dat een duidelijke “wij” en “zij” creëert. Vaak wordt een minderheidsgroep – zoals moslims, vluchtelingen of migranten – neergezet als bedreiging voor de cultuur, veiligheid of economie. Door dit beeld voortdurend te herhalen, ontstaat er een gevoel van urgentie bij burgers, zelfs als er geen feitelijke basis is.

Een concreet voorbeeld is de term “islamisering”. Minder dan 6% van de Nederlandse bevolking is moslim, en dat percentage stijgt nauwelijks. Toch wordt het herhaald alsof een overname dreigt. Of neem “nareis-op-nareis”, een frame dat suggereert dat asielzoekers in eindeloze golven hun familie naar Nederland laten komen. In werkelijkheid zijn de regels strikt, de aantallen beperkt en onderhevig aan strenge toetsing.

Door zulke frames in te zetten, verschuift de politieke aandacht van echte problemen – woningnood, wachtlijsten in de zorg, stijgende kosten van levensonderhoud – naar nepcrises. Politici die deze tactiek gebruiken, hoeven zo niet te praten over hun eigen beleidsfouten of het gebrek aan oplossingen.

Wat is het gevaar?

Deze strategie heeft drie grote risico’s:

  1. Polarisatie: Burgers worden tegen elkaar opgezet op basis van afkomst, religie of herkomst. Dat vergiftigt het maatschappelijk vertrouwen.

  2. Afleiding: Tijd, geld en aandacht gaan naar het bestrijden van verzonnen bedreigingen, terwijl structurele problemen blijven liggen.

  3. Erosie van de democratie: Als angst en emotie de agenda bepalen, verdwijnt ruimte voor rationeel debat en feiten.

We zien deze dynamiek ook in andere landen. In de VS werd “the migrant caravan” tijdens verkiezingen opgeblazen tot nationale crisis, terwijl de feitelijke dreiging nihil was. In Hongarije wordt het spookbeeld van “Soros” en migranten misbruikt om harde machtspolitiek te legitimeren.

Hoe keren we dit tij?

Het begint bij kritisch burgerschap:

  • Check de feiten – Kijk naar betrouwbare bronnen, zoals het CBS of onafhankelijke onderzoeksjournalistiek, voordat je uitspraken gelooft.

  • Vraag door – Vraag politici: “Hoe groot is dit probleem echt?” en “Welke oplossingen stelt u concreet voor?”

  • Herken framing – Wees alert als een probleem vooral in emotionele termen wordt omschreven zonder cijfers of context.

  • Kijk naar de prioriteiten – Vraag je af: worden de onderwerpen die dagelijks mijn leven beïnvloeden (huur, zorg, energieprijzen) wel aangepakt?

Daarnaast moeten media verantwoordelijkheid nemen door feiten te checken vóór ze frames overnemen, en moeten politici die wél oplossingen hebben, beter leren verhalen te vertellen die mensen raken – zonder angst te voeden.

Conclusie

Politiek gebaseerd op angst verkoopt goed op de korte termijn, maar is desastreus voor onze samenleving op de lange termijn. Het verdeelt ons, leidt af van echte problemen en verzwakt onze democratie. Alleen als burgers, media en integere politici samenwerken, kunnen we het publieke debat weer terugbrengen naar waar het hoort: het oplossen van échte problemen, voor iedereen.

Want wie steeds bezig is met het bevechten van nepgevaren, heeft geen energie meer om de echte gevaren aan te pakken. En daar wint niemand bij – behalve de politici die de angst zelf verspreiden.




Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Geen woorden voor dit verlies – maar ook geen ruimte voor haat

Afbeelding
 Allereerst willen wij onze diepste medeleven uitspreken aan de ouders, familie, vrienden en bekenden van Lisa. Een jong leven is op brute wijze beëindigd. Er zijn geen woorden die dit onrecht kunnen beschrijven. Het verdriet is niet te bevatten. Dat jonge vrouwen op straat niet veilig kunnen zijn, dat zij aangevallen, seksueel misbruikt en zelfs vermoord kunnen worden — dat is onaanvaardbaar. Iedere vrouw heeft het recht zich veilig te voelen, altijd en overal. Niet alle asielzoekers zijn criminelen De verdachte in deze zaak verbleef op een COA-locatie. Dat roept emoties op, maar we moeten oppassen voor de val van generalisatie. Eén dader mag nooit de maatstaf zijn voor een hele groep. Een voorbeeld: toen onlangs een Nederlandse vader zijn eigen kinderen om het leven bracht, concludeerden we terecht niet dat alle Nederlandse vaders kindermoordenaars zijn. Evenmin bestempelen we alle voetbalfans als criminelen omdat sommige hooligans zich misdragen. En toch gebeurt dit mechanism...
Meer lezen

Een moreel kompas voor politiek, bestuur en samenleving

Afbeelding
  1. Naar een rechtvaardige, empathische en duurzame samenleving   Stel je een jonge vrouw voor die door Den Haag fietst, langs de hofvijver en de gebouwen waar wetten en besluiten worden gemaakt. Het lijkt een alledaags beeld, maar in feite draagt het een diepere betekenis: vrijheid van beweging, veiligheid in de openbare ruimte, de vanzelfsprekendheid dat zij haar weg kan kiezen. Dit eenvoudige tafereel is tegelijk symbool voor wat ons land groot maakt – en voor wat er op het spel staat. Nederland is gebouwd op waarden die meer zijn dan politieke leuzen: menselijkheid, rechtvaardigheid, vrijheid, gelijkheid, broederschap en de rechtsstaat. Het zijn waarden die we niet mogen beschouwen als vanzelfsprekendheden, maar als opdrachten die telkens opnieuw moeten worden waargemaakt. Ze vormen het fundament van een samenleving waarin mensen niet tegenover elkaar staan, maar met elkaar. In dit essay legt Vital Moors uit hoe we samen een samenleving kunnen bouwen waarin verbin...
Meer lezen

Hegel en de rechtvaardige samenleving: vrijheid, erkenning en de staat

Afbeelding
Inleiding: de vraag naar rechtvaardigheid Sinds Plato en Aristoteles buigt de westerse filosofie zich over de vraag wat een rechtvaardige samenleving is. Voor Hegel, een van de invloedrijkste denkers van de 19e eeuw, was dit vraagstuk onlosmakelijk verbonden met vrijheid. Niet de abstracte vrijheid van het individu alleen, maar de vrijheid die zich realiseert in een gemeenschap van wetten, instituties en erkenning. Zijn Philosophy of Right (1821) is een poging om een filosofisch fundament te geven aan een samenleving waarin vrijheid en rechtvaardigheid samenvallen. Vrijheid voorbij individualisme Hegel zag vrijheid als het wezen van de mens, maar keerde zich tegen het simplistische idee dat vrijheid slechts betekent dat niemand zich met jou mag bemoeien (negatieve vrijheid). Werkelijke vrijheid is voor hem positieve vrijheid : de mogelijkheid om jezelf te ontplooien binnen een redelijke orde die je als de jouwe herkent. Dit sluit aan bij latere denkers als Isaiah Berlin, die het onder...
Meer lezen