Is er een opkomst van rechtsextreme ideeën?

 

📈 Is er een opkomst van rechtsextreme ideeën?

Ja. In veel Europese landen – maar ook in de VS, Brazilië en India – zien we:

  • Sterkere electorale steun voor partijen met radicaal- of extreemrechtse agenda’s (bijv. PVV in NL, AfD in Duitsland, RN in Frankrijk, Fidesz in Hongarije, PiS in Polen, Vox in Spanje).

  • Thematische dominantie: onderwerpen als migratie, nationale identiteit en “veiligheid” worden in het publieke debat vaak vanuit rechts-populistische frames besproken.

  • Online netwerken waarin complottheorieën, xenofobie en antisemitisme snel verspreid worden.

⚠️ Gevaar van normalisering

Onderzoekers als Ruth Wodak en Cas Mudde wijzen erop dat extreemrechtse ideeën niet alleen groeien door electorale winst, maar ook door normalisering. Dat gebeurt op drie manieren:

  1. Taalverschuiving – termen die ooit taboe waren (zoals “omvolking”, “minderheden als bedreiging”) worden gewoon in talkshows en parlementen uitgesproken.

  2. Beleidsovername – mainstream partijen nemen delen van de agenda over (“strengere migratie”, “nationale cultuur beschermen”) om stemmen te behouden.

  3. Verlies van alertheid – burgers raken gewend aan retoriek die eigenlijk antidemocratisch of discriminerend is.

Gevolg: de grenzen van wat acceptabel is verschuiven, waardoor democratie en mensenrechten onder druk komen.

🚨 Gevaren

  1. Uitholling van democratie – delegitimeren van politieke tegenstanders (“zij zijn geen echte Nederlanders”) ondermijnt pluralisme.

  2. Minderheden in gevaar – haatdragende retoriek kan leiden tot discriminatie, geweld of structurele uitsluiting.

  3. Tirannie van de meerderheid – als “het volk” boven rechtsstaat en grondrechten wordt geplaatst.

  4. Internationale spanningen – verzet tegen EU, mensenrechtenverdragen en internationale samenwerking verzwakt collectieve veiligheid.

🌿 Wat kunnen we ertegen doen?

Wetenschappers en praktijkdeskundigen noemen steeds dezelfde strategieën:

  1. Bescherm democratische instituties – onafhankelijke rechtspraak, vrije media en checks & balances zijn onze buffer.

  2. Weersta normalisering – wees alert op taal en retoriek; benoem openlijk wanneer waarden van gelijkheid, vrijheid en mensenrechten worden geschonden.

  3. Pak oorzaken aan – veel steun voor radicaal-rechts komt voort uit ervaren ongelijkheid, onzekerheid en sociaal-culturele angst. Investeren in kansen, onderwijs en sociale zekerheid is cruciaal.

  4. Dialoog, maar met grenzen – luister naar zorgen van burgers, maar legitimeer nooit haatdragende of anti-democratische claims.

  5. Versterk burgerlijke weerbaarheid – onderwijs in burgerschap, kritische mediawijsheid en historisch bewustzijn (bv. lessen uit fascisme en WOII).

  6. Bied een positief verhaal – niet alleen reageren op angst en haat, maar actief een visie van inclusieve democratie en menselijke waardigheid communiceren (#MenselijkNederland).



Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Geen woorden voor dit verlies – maar ook geen ruimte voor haat

Afbeelding
 Allereerst willen wij onze diepste medeleven uitspreken aan de ouders, familie, vrienden en bekenden van Lisa. Een jong leven is op brute wijze beëindigd. Er zijn geen woorden die dit onrecht kunnen beschrijven. Het verdriet is niet te bevatten. Dat jonge vrouwen op straat niet veilig kunnen zijn, dat zij aangevallen, seksueel misbruikt en zelfs vermoord kunnen worden — dat is onaanvaardbaar. Iedere vrouw heeft het recht zich veilig te voelen, altijd en overal. Niet alle asielzoekers zijn criminelen De verdachte in deze zaak verbleef op een COA-locatie. Dat roept emoties op, maar we moeten oppassen voor de val van generalisatie. Eén dader mag nooit de maatstaf zijn voor een hele groep. Een voorbeeld: toen onlangs een Nederlandse vader zijn eigen kinderen om het leven bracht, concludeerden we terecht niet dat alle Nederlandse vaders kindermoordenaars zijn. Evenmin bestempelen we alle voetbalfans als criminelen omdat sommige hooligans zich misdragen. En toch gebeurt dit mechanism...
Meer lezen

Een moreel kompas voor politiek, bestuur en samenleving

Afbeelding
  1. Naar een rechtvaardige, empathische en duurzame samenleving   Stel je een jonge vrouw voor die door Den Haag fietst, langs de hofvijver en de gebouwen waar wetten en besluiten worden gemaakt. Het lijkt een alledaags beeld, maar in feite draagt het een diepere betekenis: vrijheid van beweging, veiligheid in de openbare ruimte, de vanzelfsprekendheid dat zij haar weg kan kiezen. Dit eenvoudige tafereel is tegelijk symbool voor wat ons land groot maakt – en voor wat er op het spel staat. Nederland is gebouwd op waarden die meer zijn dan politieke leuzen: menselijkheid, rechtvaardigheid, vrijheid, gelijkheid, broederschap en de rechtsstaat. Het zijn waarden die we niet mogen beschouwen als vanzelfsprekendheden, maar als opdrachten die telkens opnieuw moeten worden waargemaakt. Ze vormen het fundament van een samenleving waarin mensen niet tegenover elkaar staan, maar met elkaar. In dit essay legt Vital Moors uit hoe we samen een samenleving kunnen bouwen waarin verbin...
Meer lezen

Hegel en de rechtvaardige samenleving: vrijheid, erkenning en de staat

Afbeelding
Inleiding: de vraag naar rechtvaardigheid Sinds Plato en Aristoteles buigt de westerse filosofie zich over de vraag wat een rechtvaardige samenleving is. Voor Hegel, een van de invloedrijkste denkers van de 19e eeuw, was dit vraagstuk onlosmakelijk verbonden met vrijheid. Niet de abstracte vrijheid van het individu alleen, maar de vrijheid die zich realiseert in een gemeenschap van wetten, instituties en erkenning. Zijn Philosophy of Right (1821) is een poging om een filosofisch fundament te geven aan een samenleving waarin vrijheid en rechtvaardigheid samenvallen. Vrijheid voorbij individualisme Hegel zag vrijheid als het wezen van de mens, maar keerde zich tegen het simplistische idee dat vrijheid slechts betekent dat niemand zich met jou mag bemoeien (negatieve vrijheid). Werkelijke vrijheid is voor hem positieve vrijheid : de mogelijkheid om jezelf te ontplooien binnen een redelijke orde die je als de jouwe herkent. Dit sluit aan bij latere denkers als Isaiah Berlin, die het onder...
Meer lezen