Migratie voorbij de mythen: Wat Hein de Haas ons écht leert over hoe migratie werkt
Migratie is geen crisis, maar een complex, normaal onderdeel van moderne samenlevingen. Dat is de centrale boodschap van How Migration Really Works van Hein de Haas. In dit monumentale werk rekent hij af met 22 hardnekkige mythen over migratie — afkomstig van zowel links als rechts — en presenteert hij een wetenschappelijk onderbouwd en nuchter perspectief op een van de meest polariserende onderwerpen van onze tijd.
📌 Migratie neemt niet toe — maar verandert van aard
Een van de meest verbreide aannames is dat migratie wereldwijd ‘explodeert’. De Haas toont overtuigend aan dat het aandeel migranten in de wereldbevolking de afgelopen decennia vrijwel stabiel is gebleven: rond de 3%. Wat verandert, is niet de omvang, maar de richting, diversiteit en motivatie van migratie. Meer landen worden tegelijk herkomst-, doorreis- én bestemmingsland. Bovendien zijn het vaak relatief welvarender mensen die migreren — juist omdat migreren geld en sociale netwerken vereist.
In het publieke debat wordt dit vaak genegeerd, waardoor migratie voortdurend wordt voorgesteld als een externe dreiging die steeds dichterbij komt. De Haas laat zien: de cijfers ondersteunen die paniek niet.
📌 Ontwikkelingshulp vermindert geen migratie — integendeel
Een tweede misvatting is dat armoede dé drijvende kracht achter migratie is, en dat ontwikkelingshulp migratiedruk zou verminderen. Maar in werkelijkheid leidt juist economische ontwikkeling tot méér migratie, zeker in de beginfase. Als inkomens stijgen en transporttoegang verbetert, kunnen mensen zich migratie eindelijk veroorloven.
Migratie daalt pas wanneer landen een hoger welvaartsniveau en betere binnenlandse kansen bereiken. Simpel gezegd: hoe armer een land, hoe minder mensen eruit migreren. De vaak gehoorde slogan “meer hulp = minder migratie” is dus empirisch onhoudbaar. Voor beleid betekent dit: ontwikkelingssamenwerking moet gericht zijn op structurele rechtvaardigheid, niet op migratiecontrole.
📌 Migratie is ingebed in arbeidsmarkten — geen spontane toestroom
De Haas stelt dat het grootste deel van internationale migratie gedreven wordt door structurele arbeidsmarktbehoeften in ontvangende landen. Vooral in sectoren als landbouw, bouw, logistiek en zorg ontstaan chronische tekorten — vaak in laagbetaald werk dat de lokale bevolking mijdt.
Migratie is dus niet zomaar “gedreven door wens naar een beter leven”, maar door vraag en aanbod. Zelfs irreguliere migratie volgt deze patronen. In die zin is migratie géén uitzondering op de economie, maar een essentieel onderdeel ervan. Beleid dat dit negeert — bijvoorbeeld door puur te richten op afschrikking — is gedoemd te falen of heeft perverse neveneffecten.
📌 Streng migratiebeleid leidt tot méér irreguliere migratie
Een van de krachtigste inzichten van De Haas is dat harde grenscontroles zelden het beoogde effect hebben. In plaats van minder migratie, leiden ze vaak tot:
- Langere verblijfsduur: mensen blijven permanent in plaats van circulair te migreren.
- Meer afhankelijkheid van mensensmokkel: routes worden gevaarlijker, complexer en oncontroleerbaarder.
- Grotere illegaliteit: door minder legale opties en complexer verblijfsrecht.
Beleid dat beweert "grip te krijgen" op migratie, ondermijnt dus vaak juist het eigen doel. De ironie is: hoe harder we migratie proberen te blokkeren, hoe chaotischer het wordt.
📌 Migranten dragen bij — zij ondermijnen geen samenleving
De Haas toont ook aan dat migranten in de meeste gevallen een positieve of neutrale bijdrage leveren aan de economie, en géén disproportionele belasting vormen op voorzieningen. In tegendeel: zij vullen tekorten aan, dragen belasting af en consumeren. Ook op vlak van criminaliteit zijn er geen betrouwbare aanwijzingen dat migranten structureel problematischer zijn dan autochtonen.
Het idee dat migranten “onze cultuur”, “onze welvaart” of “onze veiligheid” ondermijnen, is eerder een culturele projectie dan een feit. Wat wél aandacht verdient, is de structurele uitbuiting van migranten aan de onderkant van de arbeidsmarkt, en hun kwetsbare rechtspositie — maar dat is een ander vraagstuk dan ‘migratie als probleem’.
📌 Migratie als politiek theater: tussen mensenrechten, economie en controle
Volgens De Haas botsen in elk migratiebeleid drie moeilijk te verenigen doelen:
- Economische behoefte aan arbeidsmigratie
- Politieke druk tot beperking van instroom
- Internationale mensenrechtenverplichtingen
Dit noemt hij het migratietrilemma. Elk migratiebeleid probeert te laveren tussen deze krachten — vaak met veel symboliek, maar weinig effectiviteit. Bijvoorbeeld: politici roepen om strengere grenzen, terwijl onder tafel het arbeidsmigratiekanaal open blijft. Of: humanitaire retoriek wordt gecombineerd met praktijk van uitsluiting en detentie.
Het gevolg is beleid dat incoherent, tegenstrijdig en moreel ondoorzichtig is — én dat de kiezers voedt met onrealistische verwachtingen. De Haas pleit voor eerlijkheid en helderheid: migratiebeleid moet transparant zijn over zijn doelen en beperkingen.
📌 De werkelijke vraag: wat voor samenleving willen we zijn?
De kernboodschap van How Migration Really Works is niet alleen empirisch, maar ook normatief: we moeten migratie niet langer als probleem beschouwen, maar als een sociale realiteit waarmee we moeten leren omgaan. Dat vraagt geen muur of open grenzen, maar doordacht, rechtvaardig, en eerlijk beleid.
Voor landen als Nederland betekent dit:
- Herken migratie als normaal verschijnsel — niet als crisis.
- Ontwikkel arbeidsmarktvriendelijke én humane kaders.
- Stop met mythen voeden: zowel de angstretoriek van rechts als de naïviteit van links.
- Koester sociale cohesie door gelijke behandeling, niet door uitsluiting.
- En vooral: zie migranten niet als object van beleid, maar als volwaardige medeburgers.
Migratie werkt — als we stoppen met doen alsof het niet zo is. Hein de Haas toont met helderheid en moed dat migratie geen golf is die over ons heen spoelt, maar een spiegel is van onze economie, samenleving en politieke keuzes.
.jpg)
.jfif)
Reacties
Een reactie posten