The Radical Right in Western Europe: A Comparative Analysis

 In The Radical Right in Western Europe: A Comparative Analysis (1995) onderzoeken Herbert Kitschelt en Anthony J. McGann het succes van radicale rechtse partijen in zeven West-Europese landen. Het boek, bekroond met de Woodrow Wilson Foundation Award, geldt als een klassieker in de politieke wetenschap. De auteurs stellen dat de opkomst van deze partijen niet louter te verklaren is vanuit racisme of xenofobie, maar vooral vanuit een bredere herstructurering van het politieke landschap.

Kitschelt introduceert hiervoor een nieuw model dat het traditionele links-rechts schema doorbreekt. In plaats van één economische as onderscheidt hij twee dimensies: sociaal-economisch (socialistisch versus kapitalistisch) en cultureel-politiek (libertair versus autoritair). In de postindustriële samenleving, waarin economische structuren en sociale waarden ingrijpend veranderden, ontstond er ruimte voor partijen die een autoritair-nationalistische boodschap koppelden aan economische liberalisering.

Een centrale these is dat de traditionele sociaaldemocratische partijen vervreemdden van hun klassieke achterban. Terwijl zij zich steeds meer richtten op hoogopgeleide, progressieve kiezers, voelden delen van de arbeidersklasse zich in de steek gelaten. Dit electoraat vond gehoor bij nieuwe radicale rechtse partijen die inspeelden op gevoelens van culturele bedreiging, onzekerheid over migratie en onvrede over de globaliserende economie.

De auteurs vergelijken de ontwikkeling van deze partijen in verschillende landen. In Frankrijk ontwikkelde het Front National zich tot een schoolvoorbeeld van de nieuwe radicale rechterzijde, met een harde focus op nationalisme, anti-immigratie en neoliberale economie. In Scandinavië ontstonden mildere varianten die minder electoraal succesvol waren. In Italië en Oostenrijk wisten partijen met een populistische en anti-establishment koers door te breken, terwijl in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk extreemrechtse partijen minder kansen kregen door historische ballast en institutionele barrières.

De kracht van Kitschelt en McGann is dat zij theorie, historische casestudies en kwantitatieve analyse combineren. Hun werk laat zien dat extreemrechts in West-Europa niet simpelweg een uitwas is, maar een structurele politieke kracht die wortelt in culturele onzekerheid, economische verandering en politieke vervreemding. Het boek biedt daarmee een verklaring voor een ontwikkeling die sindsdien alleen maar relevanter is geworden.