Liberalism and Its Discontents – Waarom we het liberalisme moeten hervormen, niet afschaffen

 In Liberalism and Its Discontents verdedigt Francis Fukuyama het klassieke liberalisme als politieke traditie die fundamenteel is voor vrijheid, pluralisme en mensenrechten. Tegelijk erkent hij de spanningen en tekortkomingen die hebben geleid tot groeiende kritiek van zowel links als rechts. Zijn kernboodschap is duidelijk: het liberalisme is niet perfect, maar wel essentieel – en moet daarom worden hervormd, niet verworpen.

🔎 Wat is klassiek liberalisme?

Fukuyama bedoelt met ‘liberalisme’ niet het economische neoliberalisme of links progressivisme, maar de politieke filosofie die draait om:

  • de soevereiniteit van het individu,

  • gelijkheid voor de wet,

  • beperking van staatsmacht,

  • en het belang van grondrechten.

Het liberalisme ontstond als antwoord op religieuze oorlogen en absolute monarchie, en beoogde een vreedzame samenleving waarin burgers konden samenleven zonder elkaar hun visie op het goede leven op te leggen.

⚖️ Problemen en spanningen

Fukuyama bespreekt hoe het liberalisme onder druk is komen te staan, zowel van binnenuit als van buitenaf:

  • Van rechts komt de aanval vanuit het populisme en autoritarisme, dat het liberalisme afschildert als zwak, elitair of globalistisch.

  • Van links komt kritiek op het liberale individualisme, dat te weinig oog zou hebben voor structureel onrecht, identiteit en collectieve verantwoordelijkheid.

Bovendien heeft het liberalisme zich volgens Fukuyama in bepaalde opzichten doorgeslagen in radicale vormen van autonomie, waarbij elk sociaal gezag of moreel kader wordt gezien als onderdrukking. Dat leidt tot fragmentatie, moreel relativisme en verlies van gedeelde waarden.

🛠️ Wat is de weg vooruit?

Fukuyama pleit voor een terugkeer naar het bescheiden, institutionele liberalisme dat democratische rechtsstaten mogelijk maakt. Dat betekent:

  • respect voor pluralisme én de rechtsstaat,

  • beperking van macht, ook via checks and balances,

  • én herwaardering van gedeelde normen en morele kaders.

Hij benadrukt dat het liberalisme alleen werkt in combinatie met sterke publieke instellingen, burgerlijke deugden en sociale cohesie.

🟠 Koppeling met #MenselijkNederland

De campagne #MenselijkNederland sluit naadloos aan bij de boodschap van dit boek. Net als Fukuyama stelt de campagne dat individuele vrijheid cruciaal is, maar dat die vrijheid alleen duurzaam is binnen een gemeenschappelijke democratische en morele orde.

Waar Fukuyama waarschuwt voor het uithollen van de democratie van binnenuit, pleit #MenselijkNederland voor een menselijk alternatief:
– waarin de rechtstaat geen obstakel is, maar een waarborg voor gelijke behandeling,
– waarin mensenrechten niet als instrumenteel worden gezien, maar als fundament,
– waarin menselijke besluitvorming en zorg voor de ander centraal staan,
– en waarin politiek gaat over het vormgeven van een samenleving waarin ieder telt.

🟠 In een tijd van verdeeldheid en extremisme biedt het hernieuwde liberalisme van Fukuyama – en het ethisch-sociale engagement van #MenselijkNederland – samen een mogelijk pad naar een democratische, rechtvaardige én menselijke toekomst.

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Geen woorden voor dit verlies – maar ook geen ruimte voor haat

Afbeelding
 Allereerst willen wij onze diepste medeleven uitspreken aan de ouders, familie, vrienden en bekenden van Lisa. Een jong leven is op brute wijze beëindigd. Er zijn geen woorden die dit onrecht kunnen beschrijven. Het verdriet is niet te bevatten. Dat jonge vrouwen op straat niet veilig kunnen zijn, dat zij aangevallen, seksueel misbruikt en zelfs vermoord kunnen worden — dat is onaanvaardbaar. Iedere vrouw heeft het recht zich veilig te voelen, altijd en overal. Niet alle asielzoekers zijn criminelen De verdachte in deze zaak verbleef op een COA-locatie. Dat roept emoties op, maar we moeten oppassen voor de val van generalisatie. Eén dader mag nooit de maatstaf zijn voor een hele groep. Een voorbeeld: toen onlangs een Nederlandse vader zijn eigen kinderen om het leven bracht, concludeerden we terecht niet dat alle Nederlandse vaders kindermoordenaars zijn. Evenmin bestempelen we alle voetbalfans als criminelen omdat sommige hooligans zich misdragen. En toch gebeurt dit mechanism...
Meer lezen

Een moreel kompas voor politiek, bestuur en samenleving

Afbeelding
  1. Naar een rechtvaardige, empathische en duurzame samenleving   Stel je een jonge vrouw voor die door Den Haag fietst, langs de hofvijver en de gebouwen waar wetten en besluiten worden gemaakt. Het lijkt een alledaags beeld, maar in feite draagt het een diepere betekenis: vrijheid van beweging, veiligheid in de openbare ruimte, de vanzelfsprekendheid dat zij haar weg kan kiezen. Dit eenvoudige tafereel is tegelijk symbool voor wat ons land groot maakt – en voor wat er op het spel staat. Nederland is gebouwd op waarden die meer zijn dan politieke leuzen: menselijkheid, rechtvaardigheid, vrijheid, gelijkheid, broederschap en de rechtsstaat. Het zijn waarden die we niet mogen beschouwen als vanzelfsprekendheden, maar als opdrachten die telkens opnieuw moeten worden waargemaakt. Ze vormen het fundament van een samenleving waarin mensen niet tegenover elkaar staan, maar met elkaar. In dit essay legt Vital Moors uit hoe we samen een samenleving kunnen bouwen waarin verbin...
Meer lezen

Hegel en de rechtvaardige samenleving: vrijheid, erkenning en de staat

Afbeelding
Inleiding: de vraag naar rechtvaardigheid Sinds Plato en Aristoteles buigt de westerse filosofie zich over de vraag wat een rechtvaardige samenleving is. Voor Hegel, een van de invloedrijkste denkers van de 19e eeuw, was dit vraagstuk onlosmakelijk verbonden met vrijheid. Niet de abstracte vrijheid van het individu alleen, maar de vrijheid die zich realiseert in een gemeenschap van wetten, instituties en erkenning. Zijn Philosophy of Right (1821) is een poging om een filosofisch fundament te geven aan een samenleving waarin vrijheid en rechtvaardigheid samenvallen. Vrijheid voorbij individualisme Hegel zag vrijheid als het wezen van de mens, maar keerde zich tegen het simplistische idee dat vrijheid slechts betekent dat niemand zich met jou mag bemoeien (negatieve vrijheid). Werkelijke vrijheid is voor hem positieve vrijheid : de mogelijkheid om jezelf te ontplooien binnen een redelijke orde die je als de jouwe herkent. Dit sluit aan bij latere denkers als Isaiah Berlin, die het onder...
Meer lezen