Samen leven binnen grenzen: Utopisch denken, rechtvaardige economie en inheemse wijsheid als fundament voor #MenselijkNederland
In een tijd waarin maatschappelijke verbeeldingskracht vaak wordt weggehoond als naïef, bieden denkers als Erik Olin Wright, Kate Raworth en diverse tradities van inheemse wijsheid een hoopvol en tegelijk concreet tegenverhaal. Zij stellen dat een andere wereld wél mogelijk is – als we durven breken met bestaande structuren en onze samenleving radicaal herdenken vanuit menselijke waardigheid, ecologische balans en collectieve verantwoordelijkheid. Hun werk biedt handvatten om ook in Nederland nieuwe richtingen in te slaan, in lijn met de idealen van #MenselijkNederland: empathie, rechtvaardigheid, verbondenheid en toekomstbestendigheid.
🏛 Erik Olin Wright – Envisioning Real Utopias
De socioloog Erik Olin Wright daagt uit om niet alleen te bekritiseren wat er mis is, maar ook te bouwen aan alternatieven: “real utopias” – voorstellen die én radicaal én haalbaar zijn. Volgens Wright is het mogelijk om de samenleving democratischer, eerlijker en menselijker in te richten, als we vertrekken vanuit concrete experimenten: coöperaties, participatieve begrotingen, gemeenschapseconomieën, gedeelde zorgmodellen.
Hij stelt dat sociale rechtvaardigheid niet vanzelf ontstaat door marktwerking of technocratie, maar vraagt om actieve democratische herverdeling van macht en middelen. Dat betekent dat burgers niet alleen consumenten of stemmers zijn, maar mede-eigenaars van werk, buurt en beleid.
Voor Nederland betekent dit: herwaardering van burgerinitiatieven, nieuwe vormen van zeggenschap in publieke dienstverlening (zorg, wonen, energie), en versterking van collectieve instituties die welzijn boven winst stellen. Wright’s gedachtegoed spoort met de oproep van #MenselijkNederland om macht terug te brengen naar mensen, in plaats van naar markten of systemen.
🌍 Kate Raworth – Donut Economics
Kate Raworth biedt een krachtig alternatief voor de dominante economische logica in Donut Economics. Zij stelt dat de economie niet eindeloos moet groeien, maar moet functioneren binnen twee grenzen:
-
een sociaal fundament (mensenrechten, onderwijs, zorg, inkomen, gelijkheid);
-
en een ecologisch plafond (klimaat, biodiversiteit, water, stikstof).
De ruimte daartussen – de donut – is waar een rechtvaardige, duurzame en stabiele samenleving kan bloeien.
In de huidige economie blijven veel mensen onder het sociale minimum (armoede, uitsluiting), terwijl de ecologische grenzen systematisch worden overschreden (klimaat, stikstof, uitputting). Raworth pleit voor een economie van herverdeling, kringlopen, welzijn en samenwerking, met aandacht voor commons, coöperaties en lokaal eigenaarschap.
Voor Nederland is de donutbenadering uitermate relevant: van het woningtekort tot klimaatdoelen, van stikstofcrisis tot voedselzekerheid – alles wijst op de noodzaak van systemische verandering. Gemeenten zoals Amsterdam gebruiken het donutmodel al als beleidskompas. In de geest van #MenselijkNederland helpt het denken in donuts om het welzijn van mensen én planeet samen centraal te stellen.
🌱 Indigenous Wisdom – Relaties, gemeenschap en zorg voor het geheel
Inheemse denktradities uit onder meer Noord- en Zuid-Amerika, Afrika, Oceanië en Azië bieden een andere kijk op wat het betekent om mens te zijn. In plaats van een op zichzelf staand individu, wordt de mens gezien als onderdeel van een web van relaties – met de natuur, met voorouders, met toekomstige generaties, met gemeenschappen.
Centraal in deze wijsheid staat:
-
Respect voor de aarde als levend geheel, niet als hulpbron;
-
Verantwoordelijkheid tegenover wie na ons komt;
-
Gemeenschapsgerichtheid boven individualisme;
-
Besluitvorming op basis van overleg, consensus en wijsheid.
In de Nederlandse context – waar beleid vaak technocratisch, individualistisch en winstgedreven is – bieden deze perspectieven een krachtige tegenstem. Ze herinneren ons eraan dat samenleving ook betekent: zorg dragen voor het geheel, niet alleen voor het nu. Inheemse wijsheid nodigt uit tot een radicale herwaardering van verbondenheid, traagheid, zorg en respect.
Voor de campagne #MenselijkNederland is dit een morele grondtoon: samenleven vergt bescheidenheid, solidariteit en een langetermijnblik die verder reikt dan het volgende kwartaal of de volgende verkiezing.
🤝 Wat dit betekent voor Nederland en voor #MenselijkNederland
| Thema | Wright | Raworth | Indigenous wisdom | Aansluiting met #MenselijkNederland |
|---|---|---|---|---|
| 📊 Economisch model | Democratisering van economie | Binnen sociale en ecologische grenzen | Economie als zorg voor gemeenschap | Waardigheid boven winst, mens centraal |
| 🗳 Politieke praktijk | Participatieve democratie | Collectieve besluitvorming | Gemeenschapsbesluiten, wijsheid | Herwaardering van zeggenschap en betrokkenheid |
| 🌱 Relatie met aarde | Rechtvaardige structuren | Donutmodel, ecologisch plafond | Aarde als levend systeem | Zorg voor de planeet = zorg voor mensen |
| 🤝 Sociale verbondenheid | Solidariteit, coöperatie | Herverdeling van kansen | Verbondenheid als uitgangspunt | Empathie en menselijke relaties als fundament |
🌟 Samenvattend
Deze drie perspectieven tonen elk op hun manier dat een menselijke samenleving geen utopie is – zolang we bereid zijn ons denken, onze economie en onze instituties te herzien. Een samenleving waarin niemand onder het sociale fundament valt, waarin we de aarde niet uitputten, en waarin gemeenschap, solidariteit en verantwoordelijkheid leidend zijn.
#MenselijkNederland wil precies die richting op: bouwen aan een samenleving waarin vrijheid en rechtvaardigheid gedeeld, duurzaam en verbonden zijn – voor onszelf én voor wie na ons komen.
“Een betere wereld begint niet bij economische groei, maar bij de keuze om samen te leven binnen de grenzen van zorg, rechtvaardigheid en gedeelde menselijkheid.”
.jfif)
Reacties
Een reactie posten