Wanneer Autocraten Bedrijven Worden

 

In Autocracy, Inc. schetst Anne Applebaum een indringend beeld van de nieuwe werkelijkheid van autoritaire macht. Moderne autocratieën zijn geen geïsoleerde dictaturen meer, maar functioneren als een netwerk, bijna als een bedrijf, waarin samenwerking, wederzijdse belangen en gedeelde strategieën centraal staan. Dit informele “Autocracy, Inc.” bestaat niet uit een vaste organisatie, maar uit onderlinge allianties tussen regimes in landen als Rusland, China, Iran, Venezuela en andere staten die zich richten op het consolideren van macht, het onderdrukken van oppositie en het veiligstellen van rijkdom voor een kleine elite.

Wat deze autocraten bindt, is geen ideologie maar pragmatisme. Ze delen financiële constructies om sancties te omzeilen, wisselen surveillance-technologie uit, ondersteunen elkaars propaganda-machines en leveren wapens of energie in ruil voor politieke steun. Zo ontstaan flexibele netwerken waarin autocratieën elkaar versterken. Dubai fungeert bijvoorbeeld als financiële draaischijf voor regimes in Afrika, terwijl Iran en Noord-Korea technologie en militaire middelen delen met bondgenoten. Ook verspreiden deze netwerken misleidende informatie via digitale platforms, bedoeld om democratieën te verzwakken en verdeeldheid te zaaien.

Applebaum legt bloot hoe juist de instrumenten waarvan het Westen ooit dacht dat ze democratie zouden bevorderen – globalisering, vrijhandel, technologie en open informatie – door autocratische leiders zijn ingezet om hun macht te consolideren. In plaats van een golf van democratisering te veroorzaken, hebben internationale markten en digitale platforms regimes juist middelen verschaft om oppositie te onderdrukken, rijkdom te vergaren en internationale steun te kopen.

Het Westen reageert volgens Applebaum te vaak naïef. Internationale sancties en diplomatieke druk blijken ineffectief tegen deze flexibele en grensoverschrijdende structuren. Waar afzonderlijke landen machteloos staan, is juist gecoördineerde samenwerking van democratische staten noodzakelijk. Dat vraagt om internationale coalities van activisten, juristen, financiële experts en technologen die kleptocratie bestrijden, misleidende propaganda ontmaskeren en transparantie herstellen. Alleen door gezamenlijke actie kan de verstrengeling van macht en corruptie die Autocracy, Inc. kenmerkt, worden doorbroken.

Hoewel critici Applebaum verwijten dat haar oplossingen soms abstract blijven, maakt haar analyse duidelijk dat democratieën een fundamenteel andere manier van denken moeten aannemen: dit is geen strijd tegen losse dictators, maar tegen een mondiale organisatievorm van autocratische macht. Het boek is daarmee niet alleen een diagnose van verval, maar ook een waarschuwing dat democratie alleen toekomst heeft wanneer zij zich mondiaal en gezamenlijk verdedigt.