World Politics Since 1989 – Een geopolitieke realiteitstoets

In World Politics Since 1989 analyseert Jonathan Holslag de geopolitieke ontwikkelingen sinds de val van de Berlijnse Muur. In plaats van het "einde van de geschiedenis" (zoals Fukuyama voorspelde), zag Holslag een wereld waarin machtspolitiek, nationalisme, economische rivaliteit en autoritarisme juist opnieuw op de voorgrond treden.

De hoop op een liberale wereldorde gebaseerd op samenwerking, vrijhandel en mensenrechten blijkt in zijn ogen te naïef. Holslag toont aan hoe de VS, China, Rusland, de EU en opkomende machten sinds 1989 vooral handelen vanuit strategische belangen en realpolitiek, waarbij universele waarden vaak ondergeschikt raken aan macht, grondstoffen en veiligheid.

---

🔍 Belangrijke inzichten uit het boek

1. De illusie van de liberale wereldorde

De jaren '90 en vroege jaren 2000 stonden in het Westen in het teken van optimisme over globalisering, democratie-export en multilateralisme. Holslag laat echter zien dat onder deze façade oude machtsverhoudingen bleven bestaan, terwijl nieuwe spanningen groeiden:
– China werd een economische reus, zonder politieke liberalisering.
– Rusland herbewapende zich en keerde zich tegen de NAVO.
– Het Westen verloor morele geloofwaardigheid door interventies (Irak, Afghanistan) en economische ongelijkheid.

2. De terugkeer van geopolitiek

Holslag beschrijft hoe geopolitiek – het spel van invloed, allianties en militaire macht – weer leidend werd in wereldpolitiek. Conflicten in Oekraïne, het Midden-Oosten, de Zuid-Chinese Zee en de Sahel zijn geen incidenten, maar tekenen van structurele machtsstrijd tussen grootmachten die democratische waarden vaak ondergeschikt maken aan economische of strategische belangen.

3. De kwetsbaarheid van Europa

De Europese Unie krijgt scherpe kritiek. Volgens Holslag worstelt de EU met besluiteloosheid, gebrek aan visie, afhankelijkheid van buitenlandse macht (VS voor veiligheid, China voor handel) en interne verdeeldheid. Hij noemt dit een gevaar voor zowel de democratische rechtsorde als de strategische autonomie van het continent.

---

🇳🇱 Relevantie voor Nederland

Voor Nederland is Holslags analyse bijzonder relevant. Als kleine open economie en founding member van de EU is Nederland sterk afhankelijk van internationale stabiliteit, recht, mensenrechten en handel. Maar in een wereld waarin deze waarden onder druk staan, moet Nederland zich volgens Holslag herbezinnen op zijn rol.

Hij waarschuwt voor naïviteit:
– We kunnen onze waarden niet beschermen als we geen strategie hebben.
– We kunnen geen menselijke samenleving zijn binnen een wereldorde die dat ondermijnt.
Nederland moet daarom inzetten op versterking van Europese samenwerking, verdediging van de rechtsstaat, en duurzame economische veerkracht.

---

🟠 Koppeling met #MenselijkNederland

De boodschap van World Politics Since 1989 sluit aan bij de campagne #MenselijkNederland, maar roept ook op tot verdieping. Holslag confronteert ons met een ongemakkelijke waarheid: je kunt niet pleiten voor een menselijke, rechtvaardige samenleving zonder ook aandacht te hebben voor de wereldwijde krachten die die samenleving bedreigen.

De campagne #MenselijkNederland benadrukt waarden als democratie, mensenrechten en compassie — waarden die in geopolitiek perspectief kwetsbaar zijn. Daarom is het essentieel dat deze campagne niet alleen naar binnen kijkt (naar beleid, burgers en cultuur), maar ook naar buiten:
– Hoe beschermen we onze waarden in een wereld waarin ze onder druk staan?
– Hoe voorkomen we dat angst, nationalisme en machtspolitiek ook ons binnenland binnensluipen?

#MenselijkNederland biedt een moreel kompas. Holslag laat zien dat we dat kompas ook internationaal nodig hebben.