Zorg als publieke zaak: menselijkheid boven markt

 Zorg is geen luxeproduct, maar een basisvoorwaarde voor menselijke waardigheid. Gezondheid is diep verweven met sociale rechtvaardigheid, solidariteit en het recht op een menswaardig bestaan. Toch staat het zorgstelsel in Nederland en wereldwijd onder druk van toenemende kosten, personeelstekorten, bureaucratie en commercialisering. De uitdaging is daarom niet alleen technisch of budgettair, maar fundamenteel moreel: wie verdient toegang tot goede zorg, onder welke voorwaarden, en volgens welk mensbeeld?

1. Stop de verdere commercialisering van zorg

De afgelopen decennia is in Nederland het zorgstelsel sterk vermarkt. Ziekenhuizen concurreren om marktaandeel, zorgverzekeraars sturen op kosten en efficiëntie, en behandelingen worden steeds meer geprijsd in plaats van gewaardeerd. Dit leidt tot:

  • overproductie van winstgevende zorg;

  • onderwaardering van preventie en langdurige zorg;

  • administratieve druk die ten koste gaat van de patiëntenzorg;

  • ongelijkheid tussen mensen die zich goed kunnen verzekeren en zij die afhaken.

Een systeem waarin zorg een verdienmodel is, ondermijnt de menselijke maat, samenwerking tussen zorgverleners en de gelijkheid van toegang.

2. Zorg is een mensenrecht

De toegang tot zorg mag nooit afhankelijk zijn van inkomen, postcode of achtergrond. Artikel 25 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens stelt dat ieder recht heeft op medische zorg, hulp bij ziekte en voldoende voorzieningen voor gezondheid en welzijn. Toch bestaan er in Nederland en internationaal nog steeds systematische verschillen in zorgtoegang, levensverwachting en gezondheid.

Een rechtvaardig zorgsysteem zorgt ervoor dat iedereen – ongeacht leeftijd, afkomst, gender, opleiding of status – gelijke zorg krijgt voor gelijke noden.

3. Een gelijkwaardig en solidair systeem

Zorg is gebaat bij gelijkheid, solidariteit en publieke regie. Niet iedereen heeft dezelfde draagkracht of gezondheid, maar juist daarom is solidariteit cruciaal: wie gezond is en meer verdient, draagt bij voor wie ziek is of minder heeft. Dat is geen last, maar de essentie van beschaving.

Toch groeit het verschil tussen mensen met aanvullende pakketten en mensen die zorg mijden wegens hoge eigen bijdragen. Dat ondermijnt het draagvlak van het stelsel. Een mogelijke oplossing is een publieke basisverzekering, eventueel via een door de overheid beheerde zorgverzekering die transparantie, solidariteit en toegankelijkheid waarborgt.

4. Farmaceutische industrie en maatschappelijke verantwoordelijkheid

De farmaceutische industrie speelt een cruciale rol in innovatie en geneesmiddelenontwikkeling, maar haar rol wordt problematisch wanneer winst boven volksgezondheid gaat. Prijzen van nieuwe geneesmiddelen rijzen soms de pan uit, terwijl patenten noodzakelijke middelen onbetaalbaar maken voor landen met lage inkomens.

Wat nodig is:

  • meer transparantie in ontwikkelingskosten en prijsstelling;

  • publieke regie over vitale medicatie;

  • internationale afspraken over rechtvaardige toegang en prijsplafonds.

Geneesmiddelen mogen geen luxe zijn voor wie het zich kan permitteren, maar moeten beschikbaar zijn op basis van nood en werkzaamheid.

5. Mondiale gezondheid is gedeelde verantwoordelijkheid

Gezondheid is geen nationale aangelegenheid. Pandemieën, antibioticaresistentie en klimaatverandering hebben wereldwijde impact. Tegelijk sterven jaarlijks miljoenen mensen aan ziektes die elders wél behandelbaar zijn.

Internationale solidariteit in gezondheidszorg betekent:

  • structurele steun aan gezondheidszorg in lage-inkomenslanden;

  • eerlijke verdeling van vaccins, kennis en geneesmiddelen;

  • bescherming van gezondheidswerkers wereldwijd;

  • inzetten op mondiale preventie, hygiëne, toegang tot schoon water en voedsel.

Concrete aanbevelingen voor zorg en volksgezondheid

  1. Beperk de marktwerking in de zorg, en bevorder samenwerking, publieke regie en maatschappelijke doelstellingen boven winst.

  2. Veranker het recht op gelijke zorg voor iedereen, ongeacht inkomen, leeftijd, afkomst of verzekeringsstatus.

  3. Onderzoek een publieke zorgverzekering die solidariteit en betaalbaarheid vooropstelt, en die keuzevrijheid combineert met rechtvaardigheid.

  4. Maak aanvullende zorgpakketten minder afhankelijk van inkomenspositie, en voorkom zorgmijding door te hoge eigen bijdragen.

  5. Reguleer de farmaceutische sector strenger, met transparantie, prijsregulering, patentenbeleid en herwaardering van publieke geneesmiddelenproductie.

  6. Investeer in preventie, geestelijke gezondheidszorg en langdurige zorg, als kern van volksgezondheid in plaats van kostenpost.

  7. Versterk mondiale gezondheidssamenwerking, met structurele steun aan gezondheidszorgsystemen in arme landen, eerlijke toegang tot medicijnen, en gedeelde kennisontwikkeling.

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Geen woorden voor dit verlies – maar ook geen ruimte voor haat

Afbeelding
 Allereerst willen wij onze diepste medeleven uitspreken aan de ouders, familie, vrienden en bekenden van Lisa. Een jong leven is op brute wijze beëindigd. Er zijn geen woorden die dit onrecht kunnen beschrijven. Het verdriet is niet te bevatten. Dat jonge vrouwen op straat niet veilig kunnen zijn, dat zij aangevallen, seksueel misbruikt en zelfs vermoord kunnen worden — dat is onaanvaardbaar. Iedere vrouw heeft het recht zich veilig te voelen, altijd en overal. Niet alle asielzoekers zijn criminelen De verdachte in deze zaak verbleef op een COA-locatie. Dat roept emoties op, maar we moeten oppassen voor de val van generalisatie. Eén dader mag nooit de maatstaf zijn voor een hele groep. Een voorbeeld: toen onlangs een Nederlandse vader zijn eigen kinderen om het leven bracht, concludeerden we terecht niet dat alle Nederlandse vaders kindermoordenaars zijn. Evenmin bestempelen we alle voetbalfans als criminelen omdat sommige hooligans zich misdragen. En toch gebeurt dit mechanism...
Meer lezen

Een moreel kompas voor politiek, bestuur en samenleving

Afbeelding
  1. Naar een rechtvaardige, empathische en duurzame samenleving   Stel je een jonge vrouw voor die door Den Haag fietst, langs de hofvijver en de gebouwen waar wetten en besluiten worden gemaakt. Het lijkt een alledaags beeld, maar in feite draagt het een diepere betekenis: vrijheid van beweging, veiligheid in de openbare ruimte, de vanzelfsprekendheid dat zij haar weg kan kiezen. Dit eenvoudige tafereel is tegelijk symbool voor wat ons land groot maakt – en voor wat er op het spel staat. Nederland is gebouwd op waarden die meer zijn dan politieke leuzen: menselijkheid, rechtvaardigheid, vrijheid, gelijkheid, broederschap en de rechtsstaat. Het zijn waarden die we niet mogen beschouwen als vanzelfsprekendheden, maar als opdrachten die telkens opnieuw moeten worden waargemaakt. Ze vormen het fundament van een samenleving waarin mensen niet tegenover elkaar staan, maar met elkaar. In dit essay legt Vital Moors uit hoe we samen een samenleving kunnen bouwen waarin verbin...
Meer lezen

Hegel en de rechtvaardige samenleving: vrijheid, erkenning en de staat

Afbeelding
Inleiding: de vraag naar rechtvaardigheid Sinds Plato en Aristoteles buigt de westerse filosofie zich over de vraag wat een rechtvaardige samenleving is. Voor Hegel, een van de invloedrijkste denkers van de 19e eeuw, was dit vraagstuk onlosmakelijk verbonden met vrijheid. Niet de abstracte vrijheid van het individu alleen, maar de vrijheid die zich realiseert in een gemeenschap van wetten, instituties en erkenning. Zijn Philosophy of Right (1821) is een poging om een filosofisch fundament te geven aan een samenleving waarin vrijheid en rechtvaardigheid samenvallen. Vrijheid voorbij individualisme Hegel zag vrijheid als het wezen van de mens, maar keerde zich tegen het simplistische idee dat vrijheid slechts betekent dat niemand zich met jou mag bemoeien (negatieve vrijheid). Werkelijke vrijheid is voor hem positieve vrijheid : de mogelijkheid om jezelf te ontplooien binnen een redelijke orde die je als de jouwe herkent. Dit sluit aan bij latere denkers als Isaiah Berlin, die het onder...
Meer lezen