De prijs van vrede en de illusie van orde

 Wat David Fromkin ons leert over de wereld die we erfden — en hoe we haar beter kunnen begrijpen

De Amerikaanse historicus en jurist David Fromkin staat bekend om zijn scherpe analyses van hoe politieke macht, diplomatie en idealen samenkomen in de wereldorde zoals we die vandaag kennen. In zijn boeken A Peace to End All Peace (1989) en The Way of the World (1998) onderzoekt hij hoe het Westen, vooral Groot-Brittannië en Frankrijk, na de Eerste Wereldoorlog de wereld opnieuw indeelde — en hoe deze keuzes tot op de dag van vandaag conflicten, spanningen en misverstanden veroorzaken.

De twee boeken vullen elkaar aan: A Peace to End All Peace beschrijft het ontstaan van het moderne Midden-Oosten na WOI, terwijl The Way of the World breder kijkt naar het falen van idealisme en ordevorming in de 20e eeuw.

🕊️ A Peace to End All Peace – De geboorte van chaos in het Midden-Oosten

In dit monumentale werk reconstrueert Fromkin hoe de geallieerden (vooral Groot-Brittannië en Frankrijk) na het instorten van het Ottomaanse Rijk een nieuwe kaart van het Midden-Oosten tekenden — zonder rekening te houden met lokale bevolkingsgroepen, religies, etnische verhoudingen of historische realiteit.

Via geheime verdragen zoals Sykes-Picot en misleidende beloften aan Arabische leiders, Joden (via de Balfourverklaring) en koloniale bestuurders, werden staten als Irak, Syrië, Jordanië, Libanon en Palestina kunstmatig gecreëerd. De grenzen waren functioneel voor Europese belangen, maar rampzalig voor stabiliteit.

“It was not so much a peace to end all war, as a peace to end all peace.”

Fromkin betoogt dat deze geforceerde ordevorming leidde tot decennia van instabiliteit, burgeroorlogen, dictaturen, religieuze spanningen en antiwesterse sentimenten. Wat de geallieerden als ‘vredesverdragen’ zagen, werden tijdsbommen voor toekomstige conflicten — en de morele verantwoordelijkheid daarvoor werd decennialang ontweken.

🌐 The Way of the World – De terugkeer van realisme

In dit tweede boek trekt Fromkin de lijn door naar de rest van de 20e eeuw. Hij onderzoekt waarom pogingen van het Westen om wereldwijde orde te creëren telkens botsen op de weerbarstigheid van menselijke macht, culturele verschillen en historische dieptestructuren.

Hij is kritisch op het westerse geloof in universeel liberalisme, markteconomie en democratische export. Volgens Fromkin onderschatten westerse machten keer op keer hoe diep verankerd lokale culturen, autoritaire tradities en geopolitieke belangen zijn.

Hij kijkt onder andere naar de Koude Oorlog, de Balkan, het Midden-Oosten, en de opkomst van islamitisch extremisme — en stelt vast dat orde alleen kan bestaan als ze lokaal geworteld is en als rechtvaardig wordt ervaren.

“Order imposed without legitimacy is not order, but occupation.”

The Way of the World waarschuwt voor het idee dat internationale vrede en stabiliteit te managen zijn als een schaakbord. Fromkin stelt dat de menselijke factor, emoties, herinnering en identiteit een grotere rol spelen dan rationele modellen willen toegeven.

🧭 Wat kunnen we leren van Fromkin?

Beide boeken bieden geen simpele oplossingen, maar wel waardevolle inzichten:

  • Vrede is alleen duurzaam als ze is gebaseerd op rechtvaardigheid en wederzijds begrip
  • Grenzen, staten en instituties die van bovenaf worden opgelegd, houden alleen stand als ze gedragen worden van onderaf
  • Westerse interventies en idealen kunnen destructief zijn als ze niet afgestemd zijn op context en geschiedenis
  • Geopolitieke stabiliteit vereist meer dan macht — het vraagt ethiek, empathie en zelfkritiek

✨ Slotbeschouwing

David Fromkin laat in twee indrukwekkende werken zien dat de wereldorde niet natuurlijk of neutraal is ontstaan, maar het resultaat is van keuzes, belangen, vergissingen en morele blinde vlekken. Hij roept op tot historisch bewustzijn, realisme én morele reflectie.

In een wereld die steeds verder polariseert, zijn zijn boeken een waarschuwing — maar ook een kans:

🟠 Wie vrede wil, moet haar bouwen op waarheid, rechtvaardigheid en wederzijdse erkenning.




Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Geen woorden voor dit verlies – maar ook geen ruimte voor haat

Afbeelding
 Allereerst willen wij onze diepste medeleven uitspreken aan de ouders, familie, vrienden en bekenden van Lisa. Een jong leven is op brute wijze beëindigd. Er zijn geen woorden die dit onrecht kunnen beschrijven. Het verdriet is niet te bevatten. Dat jonge vrouwen op straat niet veilig kunnen zijn, dat zij aangevallen, seksueel misbruikt en zelfs vermoord kunnen worden — dat is onaanvaardbaar. Iedere vrouw heeft het recht zich veilig te voelen, altijd en overal. Niet alle asielzoekers zijn criminelen De verdachte in deze zaak verbleef op een COA-locatie. Dat roept emoties op, maar we moeten oppassen voor de val van generalisatie. Eén dader mag nooit de maatstaf zijn voor een hele groep. Een voorbeeld: toen onlangs een Nederlandse vader zijn eigen kinderen om het leven bracht, concludeerden we terecht niet dat alle Nederlandse vaders kindermoordenaars zijn. Evenmin bestempelen we alle voetbalfans als criminelen omdat sommige hooligans zich misdragen. En toch gebeurt dit mechanism...
Meer lezen

Een moreel kompas voor politiek, bestuur en samenleving

Afbeelding
  1. Naar een rechtvaardige, empathische en duurzame samenleving   Stel je een jonge vrouw voor die door Den Haag fietst, langs de hofvijver en de gebouwen waar wetten en besluiten worden gemaakt. Het lijkt een alledaags beeld, maar in feite draagt het een diepere betekenis: vrijheid van beweging, veiligheid in de openbare ruimte, de vanzelfsprekendheid dat zij haar weg kan kiezen. Dit eenvoudige tafereel is tegelijk symbool voor wat ons land groot maakt – en voor wat er op het spel staat. Nederland is gebouwd op waarden die meer zijn dan politieke leuzen: menselijkheid, rechtvaardigheid, vrijheid, gelijkheid, broederschap en de rechtsstaat. Het zijn waarden die we niet mogen beschouwen als vanzelfsprekendheden, maar als opdrachten die telkens opnieuw moeten worden waargemaakt. Ze vormen het fundament van een samenleving waarin mensen niet tegenover elkaar staan, maar met elkaar. In dit essay legt Vital Moors uit hoe we samen een samenleving kunnen bouwen waarin verbin...
Meer lezen

Hegel en de rechtvaardige samenleving: vrijheid, erkenning en de staat

Afbeelding
Inleiding: de vraag naar rechtvaardigheid Sinds Plato en Aristoteles buigt de westerse filosofie zich over de vraag wat een rechtvaardige samenleving is. Voor Hegel, een van de invloedrijkste denkers van de 19e eeuw, was dit vraagstuk onlosmakelijk verbonden met vrijheid. Niet de abstracte vrijheid van het individu alleen, maar de vrijheid die zich realiseert in een gemeenschap van wetten, instituties en erkenning. Zijn Philosophy of Right (1821) is een poging om een filosofisch fundament te geven aan een samenleving waarin vrijheid en rechtvaardigheid samenvallen. Vrijheid voorbij individualisme Hegel zag vrijheid als het wezen van de mens, maar keerde zich tegen het simplistische idee dat vrijheid slechts betekent dat niemand zich met jou mag bemoeien (negatieve vrijheid). Werkelijke vrijheid is voor hem positieve vrijheid : de mogelijkheid om jezelf te ontplooien binnen een redelijke orde die je als de jouwe herkent. Dit sluit aan bij latere denkers als Isaiah Berlin, die het onder...
Meer lezen