Voorbij Fort Europa: een nieuw perspectief op migratie — Henk van Houtum & Leo Lucassen
In Voorbij Fort Europa schetsen de auteurs Henk van Houtum en Leo Lucassen een historische en analytische reconstructie van Europa’s migratiebeleid, met name de groeiende 'Fort Europa'-logica: grenzen, hekken, visa en verdragen die migratie ontmoedigen. Ze tonen aan dat dit systeem niet alleen ineffectief is, maar ook in directe tegenspraak met Europese waarden van mensenrechten en gelijkheid.
Een kunstmatig fort dat faalt
Van Houtum en Lucassen analyseren hoe Europa zijn identiteit steeds meer vormgeeft als afgesloten fort, met fysieke en juridische barrières — muren, strenge controles en gesloten visumroutes. Deze strategie creëert een omgeving waarin mensensmokkel floreert en duizenden migranten sterven bij pogingen om Europa binnen te komen. Dit noemen zij “dood door beleid”.
De auteurs benadrukken dat elke aanscherping van procedures of grensbewaking paradoxaal genoeg leidt tot een hogere instroom van potentiële asielzoekers: mensen hopen de ‘oude procedures’ nog te benutten voordat die sluiten.
Historisch en globaal perspectief
Het boek plaatst migratie in een breder historisch perspectief: migratie is van alle tijden en werd in vorige eeuwen vaak vrijer georganiseerd. Van Houtum en Lucassen pleiten voor een terugkeer naar die open houdingsstijl — waarbij burgers zich vrij konden verplaatsen — in plaats van de huidige paternalistische, restrictieve benadering.
Belangrijk hierbij is ook de paradox van het 'visum': Europa creëert een hard onderscheid tussen nationaliteiten — op visumniveau treffen reizigers gelijke beperkingen terwijl Europeanen het continent vrij kunnen verlaten. Deze paradox onderstreept de wereldongelijkheid die migratie voedt.
Economische en morele mislukkingen
Fort Europa is niet alleen ineffectief, het ondergraaft ook zelf de rechtsorde die Europa pretendeert te vertegenwoordigen. De investeringen in grenscontrole zijn enorm — miljarden overheidsgeld gaan naar Frontex en grensinfrastructuur — maar migratie blijft doorgaan, nu via dodelijke en onreguleerbare routes.
De deal met Turkije en andere autocratische regimes illustreert hoe de EU haar eigen waarden verloochent voor een fragiel migratie-evenwicht: mensenrechten worden opgeofferd voor grenscontrole.
Een tienpuntenplan voorbij Fort Europa
Van Houtum en Lucassen presenteren een concreet tienpuntenplan dat pleit voor een open, humaan en effectief migratiebeleid:
- Recognitie van migratie als een normaal sociologisch en economisch fenomeen, niet als crisis.
- Stoppen met het criminaliseren van migranten en vluchtelingen.
- Toegankelijke en transparante legale kanalen voor migratie.
- Relatering van migratie aan arbeidsmarktbehoeften — migratie als aanvulling, geen bedreiging.
- Regionale opvangoplossingen waarbij mensen dichtbij huis geholpen worden.
- Gecoördineerd Europees beleid dat solidariteit afdwingbaar maakt.
- Herziening van visumrestricties en gezinsherenisiging.
- Integratie als wederzijdse plicht: migranten én ontvangende samenleving.
- Transparantie over politieke motieven in migratiebeleid.
- Onderhoud van universele principes van gelijkheid en mensenrechten in beleid.
Krachtige conclusies: waarom Fort Europa faalt
De auteurs stellen dat Fort Europa het migratieprobleem niet oplost, maar in stand houdt — via versterkte mensenhandel, meer structurele illegaliteit en groeiende politieke crisis binnen de EU. Tegelijkertijd ondermijnt Europa zijn eigen normen; slachtofferschap, asielbehoefte en internationale solidariteit worden vergeten.
Ze pleiten voor een fundamentele omslag: van defensief en exclusief denken naar een empatisch, humaan en open beleid, dat migratie niet als bedreiging maar als gegeven in de wereldorde beschouwt.
Samenvatting
Voorbij Fort Europa is zowel een scherp betoog tegen de sluitende migratiepolitiek, als een visionaire oproep tot herwaardering van migratie binnen Europese ethiek. Van Houtum en Lucassen tonen aan dat het huidige systeem niet alleen ineffectief maar ook moreel problematisch is, en bieden met hun tienpuntenplan een haalbaar alternatief dat recht doet aan mensenrechten, solidariteit én economische realiteit.
.jpg)
.jfif)
Reacties
Een reactie posten